همه ما ایرانی‌ها حداقل یک بار نام باغ ایرانی را شنیده‌ایم. با شنیدن این نام، شاید اولین سوالی که در ذهن‌تان نقش می‌بندد، این باشد: این باغ کجاست؟ این باغ به‌عنوان یکی از آثار تاریخی و بی‌نظیر ایرانیان، به خاطر طراحی و معماری خاصش شناخته شده است. ممکن است با یادآوری این نام، باغ فین کاشان، باغ ارم شیراز یا باغ چهل‌ستون اصفهان به ذهن‌تان بیاید، اما در این نوشته قصد داریم شما را با باغ قدیمی‌تری که در قلب تهران واقع شده، آشنا کنیم.
تهران، شهری همیشه شلوغ و آلوده، با جاذبه‌های گردشگری فراوانی که دارد، فرصتی عالی است برای اینکه حتی برای چند ساعت هم که شده، از آلودگی هوا و شلوغی‌اش رهایی پیدا کنید! در ادامه این مطلب از مجله گردشگری ایرانگردی پلاس با ما همراه شوید تا هر آنچه باید درباره بوستان ایرانی تهران بدانید، به اشتراک بگذاریم.
چه مسیرهایی برای دسترسی به باغ ایرانی وجود دارد؟
برای رفتن به بوستان ایرانی در ده ونک، مسیرهای متعددی وجود دارد. با هر وسیله نقلیه‌ای که به باغ ایرانی سفر کنید، بهتر است ابتدا خود را به میدان ونک برسانید. نزدیک‌ترین ایستگاه‌های مترو به میدان ونک، ایستگاه مترو مصلی امام خمینی و ایستگاه حقانی هستند. اگر می‌خواهید با اتوبوس‌های بی. آر. تی. به میدان ونک بروید، می‌توانید به خیابان ولی‌عصر رفته و از آنجا سوار اتوبوس‌های بی. آر. تی. میدان ونک شوید. همچنین می‌توانید از ایستگاه مترو توحید سوار اتوبوس‌های بی. آر. تی. خط ۱۰۴ شوید و بعد از ۵ ایستگاه در ایستگاه پل مدیریت پیاده شوید و با تاکسی به باغ ایرانی ده ونک بروید.
ساعات کار باغ ایرانی به چه صورت است؟
بوستان مهندس علی‌محمد مختاری، برخلاف دیگر بوستان‌های تهران، شبانه‌روزی نیست و ساعات بازدید از آن از ۷ صبح تا ۱۲ شب است.
جشنواره لاله‌ها در باغ ایرانی کی برگزار می‌شود؟
جشنواره لاله‌ها در بوستان هر ساله در فصل بهار برگزار می‌شود و بهترین زمان برای تماشای این لاله‌های زیبای بهاری در اردیبهشت است. در این فصل، بوستان باغ ایرانی تبدیل به تکه‌ای از بهشت با میزبانی انواع لاله‌ها می‌شود؛ بنابراین این زمان، فرصتی طلایی برای لذت بردن از هوای دلپذیر و زیبایی خاص این باغ است.
بهترین فصل برای بازدید از باغ ایرانی کدام است؟
به‌طور کلی اگر بخواهیم بهترین فصل برای بازدید از باغ ایرانی تهران را از نظر آب و هوا و زیبایی تشخیص دهیم، باید بگوییم که فصل بهار از همه نظر بهترین گزینه است. در این فصل می‌توانید از زیبایی لاله‌های باغ ایرانی بخصوص لذت ببرید.
بوستان ایرانی تهران در کجا واقع شده است؟
این سوال، اولین نکته‌ای است که به ذهن هر گردشگری خطور می‌کند. پاسخ این است که این بوستان در خیابان شیخ بهایی و در قلب محله قدیمی ده ونک تهران واقع شده است. باغ ایرانی تهران با خصوصیات عناصر معماری باغ‌های تاریخی ایرانی، به‌خوبی تداعی‌گر باغ‌های مشهور ایرانی است. برای رسیدن به این بوستان، باید به خیابان شیخ بهایی شمالی بروید؛ این باغ در منطقه ۳ تهران، ده ونک، ۲۰ متری پیروزان و کوچه شهید صابری قرار دارد.
محل باغ ایرانی در نقشه گوگل
ورود به این باغ رایگان است. اگر با اتومبیل شخصی خود به این باغ زیبا می‌روید، نگران پارک خودرو نباشید، زیرا یکی از ویژگی‌های خوب این بوستان وجود پارکینگ عمومی رایگان است و با وجود ترافیک زیاد، مشکلی در پیدا کردن جای پارک نخواهید داشت.
برای بازدید از این باغ تهران در ده ونک، محدودیت زمانی وجود ندارد، اما پیشنهاد می‌کنیم که در طول روز به این باغ بروید تا بتوانید از مناظر زیبا و فضای دلپذیر آن به‌خوبی لذت ببرید.
از زیبایی لذت ببرید. اگر علاقه‌مند به عکاسی هستید، باید بدانید که این باغ یک مکان ایده‌آل برای ضبط تصاویری بی‌نظیر به شمار می‌آید.
ورودی‌ها و خروجی‌های باغ
این باغ ایرانی دارای سه ورودی متنوع است که به‌عنوان خروجی نیز از آن‌ها استفاده می‌شود. ورودی‌ها و خروجی‌های این پارک با آجرهای سرخ، لوستر سبز و طاق‌های سبکی از معماری ایرانی و سازه‌های مشبک طراحی شده‌اند. ورودی اصلی باغ در قسمت جنوبی قرار دارد و دو ورودی دیگر در سمت شرقی و غربی آن واقع شده‌اند.
هنگام نزدیک شدن به ورودی‌های باغ، ممکن است دیوارهای تازه‌ساخت و نام «مهندس علی‌محمد مختاری» که بر در باغ نگاشته شده است، نظر شما را به خود جلب کند. شاید از خود بپرسید که چرا نام این مهندس بر سردر ورودی ثبت شده، در حالی که این مکان با نام باغ ایرانی شناخته می‌شود؟!
با چند قدم جلوتر رفتن و وارد باغ شدن، به تماشای درختان سر به فلک کشیده و باستانی این باغ می‌پردازید و به طراحی منحصر به فرد آن که تمامی ویژگی‌های باغ ایرانی را در بر دارد، پی خواهید برد!
علت اینکه نام «مهندس علی‌محمد مختاری» در ورودی حک شده، به این دلیل است که طراحی و مهندسی این باغ بر عهده ایشان بوده است. وجود آبراه‌ها، فواره‌ها و حوض‌های متعدد، کوشک واقع در وسط باغ و تقارن بی‌نظیر آن، تماماً دلیل شایستگی این باغ برای عنوان «باغ ایرانی» هستند.
چگونه به باغ ایرانی برویم؟
مسیرها و وسایل حمل‌ونقل عمومی بسیار متنوع هستند و بسته به اینکه از کدام منطقه تهران به باغ ایرانی بروید، متفاوت‌اند؛ اما به طور کلی برای رسیدن به باغ می‌توانید از مترو، اتوبوس، تاکسی، اسنپ، تپسی یا خودروی شخصی استفاده کنید. بهترین راه برای بازدید از باغ با وسایل نقلیه عمومی، رسیدن به میدان ونک و درخواست راهنمایی از رانندگان ایستگاه ونک برای مراجعه به باغ است.
برای رسیدن به میدان ونک، نزدیک‌ترین ایستگاه‌های مترو شامل مصلی امام خمینی و حقانی هستند. همچنین، در صورتی که قصد دارید با اتوبوس‌های بی. آر. تی. به میدان ونک بیایید، می‌توانید به خیابان ولی‌عصر رفته و از آنجا سوار اتوبوس‌های بی. آر. تی. شوید که میدان ونک را می‌پیمایند.
علاوه بر این، پس از رسیدن به میدان ونک، می‌توانید از سمت شمال وارد خیابان ولی‌عصر شده و پس از کمی پیاده‌روی به خیابان خدامی بپیوندید و در پایانه تاکسی ده ونک سوار تاکسی شوید. آیا شما نیز تجربه‌ای از بازدید از باغ ایرانی تهران دارید؟ نظرات و تجربیات خود را در کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید!
اگر به راننده تاکسی بفرمایید که قصد دارید به باغ ایرانی بروید، او شما را در خیابان صابری پیاده خواهد کرد. پس از رسیدن به خیابان صابری، با کمی پیاده‌روی می‌توانید به ورودی اصلی باغ ایرانی برسید.
تاریخچه باغ ایرانی ونک
این باغ زیبا حدود ۳.۵ هکتار مساحت دارد که تقریباً ۲.۵ هکتار آن به فضای سبز اختصاص یافته است. باغ ایرانی به طراحی مهندس علی‌محمد مختاری ایجاد شده است که نام او بر روی سردر باغ مشخص است. طراحی این باغ نیز به وضوح الهام گرفته از عناصر و سبک معماری باغ‌های تاریخی ایرانی است.
در باغ ایرانی ونک، شاهد مجموعه‌ای از المان‌های معمول در باغ‌های سنتی ایرانی هستید، از جمله تقارن هندسی، حوض‌ها، آبراه‌ها و فواره‌ها، و سردرهای طاقی شکل. درختان کاج و سرو سفید کهنسال نیز نمادین از باغ‌های ایرانی با طراحی زیبا و منحصربه‌فرد هستند.
بخش‌های مختلف باغ ایرانی
این باغ پرشکوه به بخش‌های متعددی تقسیم می‌شود که به شرح زیر هستند:
ورودی‌های باغ
باغ ایرانی دارای سه ورودی است: ورودی اصلی در بخش جنوبی و دو ورودی دیگر در شرق و غرب باغ. هر ورودی سردر مخصوص به خود را با طراحی معماری ایرانی دارد.
حوض‌ها و فواره‌ها
حوض‌ها، آبراه‌ها و فواره‌ها جزء اجزای اصلی باغ محسوب می‌شوند. با ورود به باغ، آبراهه‌های آبی رنگ و فواره‌های زیبا خیلی سریع توجه شما را جلب خواهند کرد. این آبراه‌ها به حوض مرکزی مربعی شکل می‌رسند که چشم‌اندازی خارق‌العاده به باغ می‌دهد. بزرگترین حوض این باغ در مقابل کوشک اصلی قرار دارد. تمام باغ‌های ایرانی ویژگی‌های مشابهی دارند که در این باغ نیز به وضوح قابل مشاهده است، شامل ساختارهای هندسی، جوی‌های آب، درختان سر به فلک کشیده و کوشک مرکزی.
کوشک اصلی
در این باغ، کوشک اصلی یا عمارت بزرگ در قسمت شمالی خود را نشان می‌دهد. این کوشک در ابتدا برای مقاصد کافه و رستوران طراحی شده بود، اما در حال حاضر به کتابخانه‌ای دنج برای آقایان تبدیل شده است. همچنین کتابخانه دیگری برای خانم‌ها در باغ وجود دارد. بخشی از کوشک نیز برای مقاصد اداری باغ اختصاص یافته است و شما می‌توانید بزرگترین حوض باغ را نیز در مقابل کوشک بهمراه آبراه‌هایی که به آن می‌رسند، مشاهده کنید.
طاق میانی
طاق میانی باغ نیز با دقت طراحی شده و به سبک معماری سنتی ایرانی مزین گردیده است. آیا شما هم به باغ‌های زیبای ایرانی علاقه دارید؟ تجربه‌های خود از باغ‌هایی که دیده‌اید را با ما در میان بگذارید!
این باغ زیبا با طراحی منحصربه‌فرد خود، بلافاصله بیننده را به یاد طاق‌های باشکوه تاریخی ایران می‌اندازد. طاق میانی باغ در مقابل کوشک مرکزی قرار دارد و در کنار حوض‌های زیبای آن، به یکی از نقاط محبوب بازدیدکنندگان برای ثبت لحظات عکاسی تبدیل شده است.
کتابخانه
بوستان ایرانی ده ونک، معروف به بوستان مهندس علی‌محمد مختاری، دارای دو کتابخانه است. یکی از این کتابخانه‌ها مخصوص آقایان بوده و در کوشک اصلی باغ واقع گردیده، در حالی که کتابخانه خانم‌ها در محوطه باغ قرار دارد. کتابخانه این باغ در روزهای جمعه و تعطیلات رسمی بسته است، اما در دیگر روزهای هفته از شنبه تا چهارشنبه از ساعت 8 صبح تا 8 شب و پنجشنبه‌ها از ساعت 8 صبح تا 6 عصر در دسترس بازدیدکنندگان قرار دارد.
تفریحات در باغ دلنشین ایرانی
این باغ به عنوان یک مقصد تفریحی، فعالیت‌ها و سرگرمی‌های مختلفی را برای بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد. برخی از تفریحاتی که می‌توانید در این باغ لذت ببرید شامل:
- عکاسی خلاقانه
- پیک‌نیک خانوادگی
- فعالیت‌های ورزشی
- تماشای پرندگان و گیاهان متنوع
- جشنواره‌های زیبا در فصل بهار
- خواندن کتاب در آرامش کتابخانه باغ
- پیاده‌روی در زیر سایه درختان و کنار آب‌نماها
- امکانات مختلف بوستان باغ ایرانی
همانند دیگر پارک‌ها در تهران، بوستان ایرانی امکانات متنوعی را برای تأمین نیازهای بازدیدکنندگان خود فراهم کرده است. برخی از این خدمات شامل:
- نیمکت‌ها و سکوهای نشیمن
- کتابخانه برای اقامت خانم‌ها و آقایان
- زمینی برای بازی کودکان
- سرویس‌های بهداشتی
- سطوح شیب‌دار برای دسترسی
- وسایل تناسب اندام
- آب آشامیدنی
- زمین ورزشی
- نمازخانه
- آلاچیق‌های جذاب
جاذبه‌های اطراف بوستان باغ ایرانی
- نمایشگاه بین‌المللی تهران ۵.۴ کیلومتر فاصله دارد
- سینمای اریکه ایرانیان ۵.۱ کیلومتر دورتر است
- پارک آب و آتش در فاصله ۵.۷ کیلومتر قرار دارد
- پارک ملت ۴.۶ کیلومتر با اینجا فاصله دارد
- برج میلاد در ۶.۸ کیلومتر از این محل واقع شده است
- و بسیاری دیگر…
تنوع گیاهی باغ
اگرچه شکل کنونی باغ تهران به بازسازی نیاز دارد، اما در طراحی فضای سبز این بوستان، حفاظت از درختان کهن باغ در اولویت قرار گرفته است. در میان تنوع گیاهی باغ ایرانی می‌توان به گیاهانی همچون برگ نو، بو، زرشک، شیر خشت، مورد، پیراکانتا، انواع گل‌های رز، نسترن، گل‌های لاله بهاری، درختان بزرگ و همچنین بوته‌های فصلی و دائمی اشاره کرد.
آیا شما هم تجربه‌ای از بازدید از بوستان ایرانی دارید؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در کامنت‌ها در میان بگذارید!
جذابیت‌های باغ ایرانی در فصول گوناگون
این باغ همچون پارک ژوراسیک، هر فصل سال زیبایی‌ها و جذابیت‌های خاص خود را به نمایش می‌گذارد. به‌عنوان مثال، در پاییز، درختان و گیاهان باغ به رنگ‌های فوق‌العاده و دلنشینی درمی‌آیند. قدم‌زدن بر روی برگ‌های رنگی پاییزی و لذت بردن از هوای پاک و تازه، نشستن روی نیمکت‌های پارک و تماشای صحنه‌های طبیعی باغ ایرانی در کنار یک فنجان قهوه یا چای داغ در این روزهای خنک، تجربه‌ای بسیار دلپذیر برای هر بازدیدکننده ایجاد می‌کند.
در زمستان هم با وجود سرما و بارش برف، وقتی باغ زیر پوشش سفید برف قرار می‌گیرد، هنوز هم تماشایی است! اما هیچ‌چیزی نمی‌تواند زیبایی بهار را توصیف کند! در این فصل، هوای مطبوع و دلپذیر، درختان قدیمی که پوششی تازه بر تن کرده‌اند و گل‌های رنگارنگ درختان، جمال باغ را دوچندان می‌کنند!
به‌خصوص در بهار، لاله‌ها در باغ شکوفا می‌شوند و باغ را به یک تکه بهشت بر روی زمین تبدیل می‌کنند. واقعا بهترین زمان برای بازدید از باغ، از لحاظ آب‌وهوایی و زیبایی طبیعی، فصل بهار محسوب می‌شود. در تابستان، به سبب سایه درختان سرسبز و آب‌نماهای موجود در باغ، این مکان یک گزینه عالی برای فرار از گرمای طاقت‌فرسای تابستان و شلوغی شهر به شمار می‌آید!
آشنایی با معماری و طراحی باغ‌های ایرانی
باغ‌های ایرانی به‌طورکلی به دو دسته تقسیم می‌شوند: باغ‌های آرامگاه و باغ‌های کوشک. طراحی معماری باغ‌های آرامگاه شامل یک طرح هشت‌ضلعی با درختان سرو و حوض آب است. هدف از این نوع طراحی، به تصویر کشیدن بهشت از طریق انعکاس تصاویر درختان روی آب، کاشی و سنگ آزاره می‌باشد. آرامگاه کوروش در پاسارگاد یا آرامگاه کریم خان زند در باغ نظر، نمونه‌های بارز باغ‌های آرامگاه ایرانی هستند.
گونه دوم، که قبلاً اشاره شد، باغ کوشک است. این نوع باغ معمولاً به دستور پادشاهان در گذشته بنا می‌شد و به‌عنوان اقامتگاه تابستانی، پذیرایی از مهمانان خاص و محلی برای برگزاری جشن‌ها و مراسمات ویژه مورد استفاده قرار می‌گرفت.
انواع باغ‌های ایرانی بر اساس طرح و نقشه آن‌ها
معماران ایرانی با توجه به موقعیت جغرافیایی، نوع زمین و میزان شیب آن، سه نوع باغ در ایران طراحی کرده‌اند که عبارتند از:
- باغ‌های مسطح و کم‌شیب مانند باغ چهل‌ستون قزوین.
- باغ‌های مرتفع و شیب‌دار که در مکان‌های کوهستانی ساخته شده‌اند.
- باغ‌های با طراحی مختلط که ترکیبی از فضای سبز و آب‌نماها هستند.
کدام‌یک از این باغ‌ها را بیشتر دوست دارید؟ یا آیا باغ خاصی در ایران وجود دارد که تجربه بازدید از آن‌را داشته باشید؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید!
- باغ‌های شیب‌داری که آب از لابه‌لای صفه‌های بالا به سمت پایین سرازیر می‌شود و جلوه‌ای ویژه به فضای باغ می‌بخشد؛ همچون باغ شازده در ماهان کرمان.
- باغ‌هایی که در طراحی آن‌ها از ویژگی‌های طبیعی مانند آبگیرها و جنگل‌ها بهره‌برداری شده است؛ نظیر باغ‌های ایرانی عباس‌آباد یا صفی‌آباد در بهشهر.
تمامی این باغ‌های ایرانی شکلی منظم و هندسی نظیر مربع یا مستطیل دارند و با دیوارهای بلند محصور شده‌اند. الگوهای مختلف باغ‌های ایرانی به این صورت است:
- باغ‌های ایرانی با دو محور موازی مانند باغ دولت‌آباد یزد. در این نوع باغ، خیابان‌ها و کوچه باغ‌های فرعی این دو محور موازی را در زاویه ۹۰ درجه تقاطع می‌کنند.
- باغ‌های ایرانی با دو، سه یا چهار محور موازی نظیر باغ نظر. معمولاً این محورها در مرکز باغ به یکدیگر پیوسته و تلاقی می‌کنند.
ساختار باغ و معماری آن
معماری باغ بر اساس اصل هندسی و منظم، آب، درختان و کوشک میانی طراحی شده است. واژه کوشک از کلمه goshak در زبان پهلوی ساسانی گرفته شده و به معنای گوشه می‌باشد. در گذشته و همچنین در ادبیات ایران، باغ ایرانی به نام‌های باغ‌سرا، پردیس یا فردوس، بوستان و بستان شناخته می‌شد. در همه باغ‌های ایرانی جوی آب، حوض مرکزی، درختان بلند در اطراف جوی آب، عمارت موجود در باغ و دیوارهای بلند محیطی دیده می‌شود.
یکی از عناصر کلیدی در باغ ایرانی نظم مرکزی آن است. معمولاً در مرکز بیشتر باغ‌های ایرانی سنتی یک کوشک یا بستر وسیع آب یا ترکیب هر دو مشاهده می‌شود که فرایند آبراهه‌ها و استخرها به مرکز باغ می‌انجامد. چهار خیابان عمود بر هم با صفی از درختان در دو طرف، فضای باغ را به چهار بخش تقسیم می‌کند که به مرکز باغ وابسته‌اند. به این ترتیب، الگوی چهارباغ شکل می‌گیرد که نشان‌دهنده بارز باغ‌های ایران است. این باغ با تاریخ پیدایش قنات‌ها ارتباط نزدیک دارد و نخستین باغ‌های ایرانی در مسیر خروجی قنات‌ها به وجود آمده‌اند.
نمونه‌هایی از این نوع باغ‌ها را می‌توان در طبس، یزد، گناباد و بیرجند و مناطق کویری مشاهده کرد. برخی باستان‌شناسان بر این باورند که قدمت باغ ایرانی به دوران هخامنشیان و باغ پاسارگاد باز می‌گردد. این نوع باغ‌ها را می‌توان در مناطق مختلفی از ایران از جمله طبس، یزد، گناباد و بیرجند مشاهده کرد.
کوشک که به آن عمارت یا ایوان نیز گفته می‌شود، یکی از عناصر بارز باغ به شمار می‌رود. عموماً کوشک را در ناحیه‌ای از باغ احداث می‌کردند که بهترین منظره را فراهم کند. آیا شما تا به حال به یکی از این باغ‌های زیبای ایرانی سفر کرده‌اید؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید!
“`
ساخت کوشک‌های هشت‌ضلعی در باغ‌های ایرانی به تأسیس زیبای آن‌ها مرتبط است و قرارگیری این ساختارها در مسیر خروجی قنات‌ها به‌منظور در اختیار داشتن یک نمای بی‌نظیر، هوا و فضای دلپذیر و فضای سبز باغ بوده است. برعکس، کاخ‌ها به‌منظور حفظ امنیت طراحی شده و به شکلی کاملاً بسته و درون‌گرا ساخته شده‌اند. یکی از عناصر کلیدی باغ نیز آب است که در طراحی آن نقش اساسی ایفا می‌کند.
نکته‌ای جالب این است که طراحی باغ‌های ایرانی از بهشت ایده‌آل به تصویر کشیده‌شده در قرآن الهام گرفته شده است. بهشت در قرآن به وجود یک چشمه مرکزی و چهار نهر توصیف می‌شود که شامل شیر، عسل، شراب و آب می‌باشد. این فلسفه زیبا به‌واسطه معماران ایرانی در باغ‌های سنتی تجلی یافته است.
ما به ویژگی‌های اصلی باغ‌های ایرانی اشاره کردیم که با بهره‌گیری از نظام هندسی و ایجاد تقارن و تناسب، زیبایی خاصی به آن‌ها بخشیده‌اند. البته عوامل دیگری مانند وضعیت آب و هوا، نوع زمین، فرهنگ و سنت‌ها و خواسته‌های صاحبان باغ نیز در طراحی آن‌ها تأثیرگذار بوده است.
جمع‌بندی نهایی
باغ ایرانی یکی از منحصر به فردترین پارک‌های تهران به شمار می‌آید و مکانی ایده‌آل برای تفریحات خانوادگی و عکاسی می‌باشد. اگر ساکن پایتخت هستید یا برنامه سفر به تهران را دارید، حتماً پیشنهاد می‌کنیم از باغ ده ونک دیدن کنید. این باغ یکی از جاذبه‌های گردشگری تهران است که بی‌شک ارزش بازدید را دارد.
دقت داشته باشید که آخر هفته‌ها این باغ بسیار شلوغ می‌شود، بنابراین بهتر است در یکی از روزهای میانی هفته به آنجا مراجعه کنید. همچنین، حتی‌المقدور در هنگام بازدید از باغ ایرانی مسلماً باید به گیاهان توجه کنید، از چیدن لاله‌ها و گل‌ها خودداری کنید و سعی کنید با ریختن زباله‌ها، زیبایی فضای باغ را حفظ نمایید!
آیا تجربه‌ای از بازدید از این باغ دارید؟ آن را با ما از طریق مجله گردشگری ایرانگردی پلاس به اشتراک بگذارید!
