حرم شاه عبدالعظیم: راهنمای جامع بازدید از قبله گاه شهر ری تهران

حرم شاه عبدالعظیم حسنی، که محلی‌ها به آن شابدلعظیم می‌گویند، یکی از مکان‌های به‌یادماندنی برای ساکنان شهرری است. مراسم‌های سنتی مانند نذری محرم، جشن‌های نوروز و آیین‌های تاسوعا و عاشورا، همواره میزبان جمعیت‌های زیاد از ساکنان شهر و مسافران گوناگون بوده و این مکان را به یک نقطه ارتباط فرهنگی و اجتماعی تبدیل کرده است. در این مطلب از مجله گردشگری ایرانگردی پلاس، به بررسی تاریخچه، معماری و بخش‌های مختلف این مکان مقدس خواهیم پرداخت، مطالبی که چندان به آن‌ها توجه نشده است.

شاه عبدالعظیم چه کسی است؟

عبدالعظیم حسنی یکی از علمای بزرگ شیعه است که جد او، امام حسن مجتبی، بود و در مدینه به دنیا آمد. برای او روایت‌های مختلفی درباره زمان حیات و وفات وجود دارد. برخی از علما می‌گویند وی در دوران امام رضا و امام جواد زندگی می‌کرد، در حالی که دیگران او را هم‌عصر با امام جواد و امام هادی می‌دانند. نکته مشترک بین تمامی روایت‌ها، نزدیکی او به ائمه دین است.

درباره دلیل وفات او هم روایت‌های متعدد وجود دارد. برخی معتقدند او طبیعی فوت شده و برعکس، برخی دیگر ادعا می‌کنند که او به وسیله احمدبن‌علی نجاشی به بیماری خاصی مبتلا و سپس زنده‌به‌گور شده است که این امر او را به زمره شهدای اسلام می‌آورد.

عبدالعظیم حسنی یکی از مهم‌ترین راویان احادیث شیعه است و بسیاری از احادیث ائمه معصومین را به نسل‌های آینده منتقل کرده است. در زندگی او، دوگانگی‌های بزرگ و فشارهای زیادی از سوی حکومت بنی‌عباس بر شیعیان وجود داشت. او بنابراین مدتی را در خفا و در میان مردم مدینه، بغداد و سامرا زندگی کرد.

درباره هدف عبدالاعظیم حسنی از آمدن به ری نیز هم‌زمان روایت‌های مختلفی وجود دارد. یکی از این روایات به دستور امام هادی بوده و می‌گوید او برای فرار از آزار بنی‌عباس به ری مهاجرت کرده است. با این حال، روایات دیگری نیز تأکید بر سفر او برای زیارت حرم امام رضا دارند. او در سردابی در شهرری سکونت گزید و با گذشت زمان، شیعیان متوجه حضور او در این ناحیه شده و به دیدارش می‌آمدند. عبدالعظیم حسنی تا زمان وفاتش در اینجا زندگی کرد و در همان‌جا نیز به خاک سپرده شد.

قصه ساخت حرم عبدالعظیم

هنگام حضور شاه عبدالعظیم در شهر ری، یکی از شیعیان رویایی از پیامبر شاهد بود. در خواب، درخت سیبی به مرد شیعه نشان داده شد و به او گفته شد که یکی از نوادگان من به زودی در این شهر از دنیا خواهد رفت و باید زیر این درخت دفن شود. مرد روز بعد باغ را پیدا کرد و قصد خرید آن را از صاحب باغ داشت. اما صاحب باغ…همان خواب را دیده بود و تصمیم داشت باغ را به شیعیان وقف کند. این باغ سنگ بنای حرم شاه عبدالعظیم حسنی به شمار می‌آید.

اُنس حرم برای نخستین بار در زمان حکومت آل بویه به شکل اساسی تعمیر شد. طراحی ابتدایی این بنا، شبیه به سبک معماران دوران سلجوقی بوده است و از این رو به احتمال قوی، سلجوقیان نیز تغییرات بنیادی در آن ایجاد کرده‌اند. تزئینات آینه‌ای و صحن‌ها و ایوان آستانه حرم در عصر شاه طهماسب صفوی و دیگر پادشاهان این سلسله بنا نهاده شده است.

ناصرالدین شاه قاجار نیز جزو افرادی بود که مرمت‌های قابل توجهی را روی حرم شاه عبدالعظیم به انجام رساند و دستور داد پوششی طلایی برای گنبد بنا صورت گیرد. بازسازی حرم تا دوران پهلوی نیز ادامه داشته و حتی رضاشاه پهلوی آرامگاهی در کنار حرم شاه عبدالعظیم حسنی برای خود بنیان گذاشت. این بنا در پی انقلاب اسلامی تخریب شد.

معماری حرم عبدالعظیم

طراحی بناهای مذهبی یکی از اساسی‌ترین دلایل جذابیت آن‌ها برای گردشگران در شهرهای مختلف به شمار می‌رود. در اکثریت این بناها، نشانه‌هایی از معماری ایرانی-اسلامی و هنر هنرمندان نسل‌های مختلف به چشم می‌خورد. حرم شاه عبدالعظیم در ابتدا فقط شامل یک صحن و بنای اصلی بود اما با گذشت زمان به طور گسترده‌تری گسترش یافت.

ساختمان اصلی حرم به شکل چهارضلعی است و دارای دو طبقه طاق‌بندی می‌باشد که در طبقه اول به هشت‌ضلعی و در طبقه دوم به شانزده‌ضلعی تقسیم شده است. گنبد حرم بر روی شانزده‌ضلعی بنا شده است. تمام قسمت‌های داخلی حرم با هنر زیبای آینه‌کاری مزین شده‌اند. در دوران قاجار، معماران ایرانی اقدامات زیادی برای کاشی‌کاری و آینه‌کاری حرم انجام دادند. درب‌های منبت‌کاری شده، ساخت مناره‌ها و تعمیر ضریح نیز از دیگر تغییرات معماری در آن دوره بود.

در دوران انقلاب اسلامی نیز تغییرات قابل توجهی در معماری حرم به وجود آمد؛ تخریب مقبره رضاشاه و تأسیس حوزه علمیه، احداث ایوان شرقی و شبستان‌های غربی و جنوبی از جمله اقدامات ثبت شده در این دوران هستند.

بخش‌های مختلف حرم عبدالعظیم

حرم شاه عبدالعظیم حسنی در حال حاضر دارای بخش‌های متنوعی است و علاوه بر زیارتگاه، شامل مدرسه و حوزه علمیه، موزه و غرفه‌های مختلف می‌باشد. اگر به تهران سفر می‌کنید، حتماً زمانی را برای بازدید از این بنا تاریخی و مذهبی اختصاص دهید؛ ترکیب طراحی از دوران‌های مختلف ایران و موزه و غرفه‌های این زیارتگاه، جاذبه‌های زیادی را برای گردشگران فراهم می‌آورد و به جرات می‌توان گفت که از مکان‌های دیدنی تهران به حساب می‌آید. البته از آنجا که برخی گردشگران بدون راهنما وارد حرم شاه عبدالعظیم می‌شوند، احتمالاً بسیاری از جاذبه‌های آن را از دست می‌دهند و فقط از زیارتگاه اصلی خود دیدن می‌کنند.

در این قسمتاز مقاله‌ای که درباره بخش‌های مختلف حرم شاه عبدالعظیم نوشته شده است، می‌توانید با استفاده از این راهنما بخش‌هایی را که برای شما جالب هستند انتخاب کنید و این زیارتگاه را به فهرست تهران‌گردی خودتان اضافه کنید.

گنبد و مناره‌های حرم شاه عبدالعظیم

گنبد و مناره‌های هر مکان مذهبی نخستین عناصری هستند که نظر زائران را جلب می‌کنند و به‌طور معمول معماری آن‌ها به سبک ایرانی-اسلامی طراحی شده است. گنبد اصلی این حرم یکی از کهن‌ترین آثار معماری است که در نخستین بازسازی‌های بنای آن ایجاد شد. شکل کنونی گنبد در زمان شاه طهماسب صفوی ساخته شده و بر اساس دستور ناصرالدین شاه قاجار با طلای زیبا پوشانده شده است. همچنین، کتیبه‌هایی شامل اشعار و آیات قرآنی مثل «انا فتحنا لک فتحا مبینا»، به دستور همین پادشاه قاجار بر روی گنبد نگاشته شده است.

گلدسته‌های بلند حرم شاه عبدالعظیم نیز در زمان قاجار احداث شده‌اند. این مناره‌ها جزء شاهکارهای بی‌نظیر معماری ایران به شمار می‌روند که معمولاً بدنه آن‌ها مزین به کاشی‌کاری‌های زیباست. کاشی‌های فیروزه‌ای، آبی و طلایی که بر روی آن نام‌های مقدس مذهبی مشاهده می‌شود، جلوه‌ای خاص به آن‌ها می‌بخشد. نمای گنبد اصلی و گنبدهای کوچک به همراه گلدسته‌های بلند، از صحن‌های مختلف یکی از آرامش‌بخش‌ترین مناظر را برای زائران به ارمغان می‌آورد.

ضریح و صندوق

شاه عبدالعظیم در زمان حیات خود به زیارت حرمی نزدیک سردابه محل سکونت خود می‌رفت و از آنجا به عنوان مقبره امامزاده حمزه یاد می‌کرد. در نزدیکی همین مقبره، او به خاک سپرده شد و به مرور زمان، این دو مقبره در یک بنا ترکیب شدند. در حوالی حرم، کتیبه‌ای به یادبود امامزاده حمزه وجود دارد که در ورودی راهروی شمالی ایوان آن مشاهده می‌شود.

طبق روایات، تا پیش از شاه طهماسب صفوی، مقبره شاه عبدالعظیم حسنی فاقد ضریح بوده و اولین ضریح این مجموعه به نذر شاه طهماسب اختصاص یافته است. این ضریح چوبی بود و با هدف حفاظت از آن، بر روی مقبره قرار گرفت تا زائران مستقیماً با صندوق در تماس نباشند. این ضریح تا زمان فتحعلی شاه نیز دست‌نخورده باقی ماند و تغییری بر روی آن صورت نگرفت.

اما در دوره قاجار، ضریح چوبی با ضریح نقره‌ای جایگزین شد. ضریح نقره‌ای در دوران ناصرالدین شاه مورد مرمت قرار گرفت و اکنون بر روی پایه‌ای مرمری ۳۵ سانتی‌متری قرار دارد که بخش بالایی آن شامل اشعار و کتیبه‌های قدیمی بر جای مانده از گذشته است.

صندوق چوبی، یکی از گرانبهاترین آثار موجود در حرم شاه عبدالعظیم است. یحیی‌بن‌محمد اصفهانی در چهار طرف صندوق به زیبایی و با خط نسخ و ثلث برجسته آیات قرآن و زیارت‌نامه‌ها را حک کرده است. این صندوق قدمتی به دوران ایلخانی دارد.

صحن‌ها

پادشاهان قاجار و صفویه اصلی‌ترین طراحان صحن‌ها و ایوان‌های حرم شاه عبدالعظیم حسنی بوده‌اند. یکی از مهم‌ترین صحن‌ها، صحن بزرگ آستانه است که در ضلع شمالی قرار دارد و با دستور ناصرالدین شاه احداث شده است. دیگر صحن‌های داخلی نیز به تأسیس شاه طهماسب صفوی مربوط می‌شود. کاشی‌کاری و آینه‌کاری‌های این صحن‌ها در زمان تعمیرات و تزئینات حرم انجام شده و اکثراً به دوره قاجار برمی‌گردد.

شما چه تجربه‌ای از سفر به حرم شاه عبدالعظیم دارید؟ آیا زیبایی‌های معماری این مکان شما را مجذوب خود کرده است؟ نظرات خود را با ما درمیان بگذارید!صحن‌های حرم شاه عبدالعظیم حسنی شامل موارد زیر است:

• صحن عتیق، که امروزه به صحن امام حسن مجتبی معروف است و در قسمت شمالی حرم واقع شده است.
• صحن باغ طوطی، که اکنون با عنوان صحن امام حسین شناخته می‌شود و در شمال غربی حرم قرار دارد، به‌علاوه، مدرسه امین‌السلطنه نیز در این مکان واقع است.
• صحن ناصری یا صحن ولیعهدی که امروزه به نام صحن کاشانی شناخته می‌شود و در سمت غرب حرم واقع شده است.
• صحن باغچه علی جان در شرق حرم قرار گرفته است.
• صحن جنوبی که به نام امامزاده حمزه شناخته می‌شود.

رواق‌ها

ویژگی مشترک رواق‌های حرم شاه عبدالعظیم حسنی، آزاره‌های مرمرین و دیوارهایی با کاشی‌کاری تا سقف می‌باشد. رواق غربی، که به‌عنوان رواق بالاسر شناخته می‌شود، در دوران صفویه تأسیس گردیده است؛ در این رواق محرابی زیبا وجود دارد که با کاشی‌کاری و معرق تزیین شده و اطراف آن مملو از آثار هنرمندان خوشنویس است که آیات قرآن را مانند جواهرات بر دیوارها نگاشته‌اند. رواق بالاسر به صحن ناصری متصل شده و از طریق راهروها و پنجره‌های غربی آن، مناظر صحن ناصرالدین شاه قابل مشاهده است.

بین صحن امامزاده حمزه و حرم شاه عبدالعظیم، رواق شرقی قرار دارد که معماری آن مشابه رواق بالاسر است. علاوه بر این، رواق دیگری نیز در حرم وجود دارد که در گذشته به‌عنوان مسجد جنت‌سرا شناخته می‌شد و پیش از ساخت صحن و ایوان شمالی، به‌عنوان ورودی اصلی حرم استفاده می‌شد.

دریافت دو درب زرینی که رواق جنت‌سرا را به حرم متصل می‌کند، یکی از زیباترین ورودی‌ها در حرم عبدالعظیم به شمار می‌آید. در نقطه‌ای دیگر از این رواق، یک درب بزرگ چوبی وجود دارد که بر روی آن آیات قرآن به تحریر درآمده است و ریشه آن به دوران تیموریان برمی‌گردد. رواق شمالی از بناهایی است که به فرمان شاه طهماسب در زمان صفویه نساخته شده است.

غرفه‌ها

در حرم شاه عبدالعظیم غرفه‌های مختلفی وجود دارد که آثار فرهنگی و مذهبی را به نمایش می‌گذارند. همچنین، خانم‌ها و آقایان می‌توانند با مراجعه به غرفه‌های اختصاصی، از مشاوره دینی با متخصصان مطلع شوند. حیطه عملیاتی این غرفه‌ها بسیار متنوع است. با کمک خادمان حرم و بخش راهنمای زوار، می‌توانید با فعالیت‌های گوناگونی که در غرفه‌ها ارائه می‌شود، آشنا شده و از آن‌ها بهره‌مند شوید.

ایوان‌ها

ایوان شمالی یکی از اصلی‌ترین عناصر حرم شاه عبدالعظیم و ورودی اصلی آن محسوب می‌شود. در اطراف این ایوان، کفشداری‌ها حضور دارند. این ایوان به همراه صحن شمالی در دوران ناصرالدین شاه قاجار بنا شده است. در محل کنونی ایوان مسجد جنت‌سرا واقع بود، که در حال حاضر به‌عنوان یکی از رواق‌های حرم شناخته می‌شود. ایوان شمالی شامل ۱۰ ستون بلند سنگی خیره‌کننده است که زیبایی آن را دوچندان ساخته است. بر فراز ایوان، کتیبه‌ای با نام معمار و تاریخچه بنا حک شده است.

ایوان شرقی حرم ورودی دیگری است که در صحن شرقی واقع شده است. این ایوان به نسبت ایوان آستانه کوچکتر می‌باشد، اما طراحی آن مشابه سایر ایوان‌ها با آینه‌کاری‌های زیبا و آزاره‌های ساخته شده از مرمر خودنمایی می‌کند.

مسجد جامع

مسجد جامع یکی از بخش‌های کلیدی حرم شاه عبدالعظیم حسنی به شمار می‌آید که در آن برنامه‌های مختلفی مانند عزاداری‌های امام حسین، نمازهای عید، سخنرانی‌های مذهبی و… برگزار می‌شود. این مسجد از زمان توسعه حرم در دوران قاجار بنا شده و از محوطه حرم مجزا نیست. این مسجد در ضلع شمالی محوطه حرم قرار دارد و ورودی آن از صحن عتیق می‌باشد.

مدرسه امین‌السلطان

مدرسه امین‌السلطان یا امینیه در صحن باغ طوطی واقع شده است. این مدرسه توسط ابراهیم خان ظل‌السلطان تأسیس و وقف حرم شاه عبدالعظیم حسنی گشته است. اما متأسفانه بخش‌های زیادی از این ساختمان به مرور زمان تخریب شده است. در جایی که قبلاً مدرسه امین‌السلطان قرار داشت، حالا قبرستان باغ طوطی ایجاد شده و در آن شخصیت‌های بزرگ شیعه به خاک سپرده شده‌اند.

مدرسه برهان

حوزه علمیه و مدرسه طلاب برهان از دیگر ساختمان‌های نزدیک به حرم شاه عبدالعظیم است. در داخل حرم دو حوزه علمیه موجود است. یکی از آن‌ها در محل مقبره رضا خان در اوایل انقلاب اسلامی تأسیس شد و به‌صورت ۲۴ ساعته فعالیت می‌کند و امکان اقامت طلاب را نیز دارد.

حوزه دیگری که در مجاورت حرم قرار دارد، مدرسه برهان نام دارد. بنای این مدرسه که پیش‌تر عتیق نامیده می‌شد، در دوران سلجوقیان ساخته شده و تا زمان پهلوی پذیرای طلاب دینی بود. اما در دوران پهلوی فعالیت آن به حالت رکود درآمد و بنا در حال ویرانی قرار گرفت. پس از انقلاب اسلامی، حاج شیخ علی‌اکبر برهان تهرانی با بازسازی آنچه از بنا باقی مانده بود، دوباره حوزه علمیه‌ای در این مکان راه‌اندازی کرد. در سال ۱۳۷۰ بنا به‌طور کامل تخریب و بازسازی شد و یک مدرسه علمیه مدرن در آن تأسیس گشت. ساختمان جدید مدرسه برهان از سال ۱۳۸۳ در مساحتی معادل پنج‌هزار مترمربع به تدریس دانشجویان علوم دینی مشغول است.

موزه حرم شاه عبدالعظیم حسنی

سابقه طولانی حرم شاه عبدالعظیم باعث شده است آثار هنری و تاریخی شگفت‌انگیزی در این مکان و اطراف آن یافت شود. به همین دلیل، موزه‌ای جهت نگهداری و حفاظت از این آثار گرانبها در حرم تأسیس شده است. همچنین، در طول سال‌ها، مردمان، امیران و اشراف‌زاده‌های مختلف اشیایی را به حرم اهدا کرده‌اند که برخی از آن‌ها به عنوان دارایی‌های ارزشمند تاریخ اسلام ایران شناخته می‌شوند. در ابتدا این اشیاء در خزانه حرم ذخیره می‌شدند و از دسترس زائران دور بودند، ولی از سال ۱۳۸۱ یک موزه با وسعت سه‌هزار مترمربع در ضلع جنوب شرقی حرم راه‌اندازی شد.

کدام یک از این مکان‌های فرهنگی شما را بیشتر تحت تأثیر قرار داد؟ آیا خاطرات خاصی از بازدید از حرم شاه عبدالعظیم دارید؟ حتماً نظرات و تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید!مجموعه آثار محفوظ در موزه حرم شاه عبدالعظیم حسنی شامل موارد زیر است:

• مجموعه درهای آستان مقدس که قدیمی‌ترین آن‌ها به سده ششم و هفتم هجری قمری تعلق دارد. دیگر درب‌ها نیز به دوره‌های تیموری، صفوی و قاجاری از تاریخ بازمی‌گردند.
• مجموعه قفل‌های فلزی و نقره‌ای کتیبه‌دار که برای درب‌ها و ضریح‌های شاه عبدالعظیم، امامزاده حمزه و امامزاده طاهر به کار می‌رفته است.
• مجموعه هجاری‌هایی که شامل سردر مرمر با کتیبه‌های برجسته، سنگ مزار مقامات حکومت قاجار، سنگ یادبودی از مدرسه برهان و تکه‌های کاشی‌کاری از حرم می‌باشد.
• مجموعه آثار سفالی از هزاره چهارم قبل از میلاد تا پایان قرن سیزدهم هجری قمری. (آثار این بخش فراتر از حرم بوده و شامل سفالینه‌های به دست آمده‌ای است که توسط سازمان میراث فرهنگی نیز نگهداری می‌شود).
• بخش سکه‌های نقره و فلوس دوران اشکانی، شامل مهرها و مدال‌هایی که به قهرمانان و ورزشکاران کشور هدیه شده است.
• مجموعه منسوجات تاریخی مربوط به حرم که به دوره صفویه تا پایان قرن سیزدهم هجری تعلق دارد.
• مجموعه نقاشی‌هایی درباره واقعه کربلا، قیامت و نمادها به همراه تابلوهای خوشنویسی و تزیینات.
• مجموعه‌ای از آثار فلزی که برخی از آن‌ها به هزاره اول پیش از میلاد برمی‌گردند و مختص به منطقه حرم شاه عبدالعظیم نیستند.
• مجموعه‌ای از نسخه‌های خطی شامل کتب، صحف و متون و فرامین از دوره‌های تاریخی مختلف که برخی از آن‌ها به عنوان نفیس‌ترین آثار ایران باستان و اسلام شناخته می‌شوند.

باغ جیران

جیران همسر ناصرالدین شاه قاجار و یکی از محبوب‌ترین بانوان او بود. او به دلیل بیماری سل جان باخت و ناصرالدین شاه تا پایان عمر خود هرگز او را فراموش نکرد. به حدی که حتی اجازه نمی‌داد کسی به اقامتگاه قدیمی جیران نزدیک شود.

او باغی به نام خود در محوطه حرم شاه عبدالعظیم حسنی بنا کرد. ناصرالدین شاه در حرم شاه عبدالعظیم به دستور میرزا رضای کرمانی به قتل رسید و در نهایت جسدش را در باغ جیران کنار همسر محبوبش به خاک سپردند. باغ جیران در سمت غرب آستان قرار داشت و متأسفانه امروزه آثار زیادی از آن باقی نمانده است.

باغ طوطی

باغ طوطی نام قبرستان تاریخی است که در حرم شاه عبدالعظیم حسنی واقع شده است. در گذشته این قبرستان کنار مدرسه امین‌السلطان قرار داشت، اما پس از تخریب مدرسه، بخش عمده‌ای از صحن باغ طوطی به قبرستان تبدیل گردید. قبرستان باغ طوطی به محوطه صحن تعلق ندارد و از زمانی که از سمت غربی حرم وارد آن می‌شوید، مشاهده می‌شود. از باغ طوطی نمای بسیار زیبایی از حرم به چشم می‌خورد و گنبدها و مناره‌های آن نمایان است. بسیاری از عکاسان در حال ثبت تصاویری از حرم، این زاویه را از باغ طوطی انتخاب می‌کنند.

در این قبرستان اشخاص مهمی به خاک سپرده شده‌اند که در زمینه‌های مختلف شهرت داشته‌اند. در بخش‌های آتی، بیشتر درباره افرادی که در این مکان استراحت ابدی کرده‌اند، سخن خواهیم گفت.

پارکینگ حرم شاه عبدالعظیم در سمت جنوبی واقع‌شده است. یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها در مورد جاذبه‌های گردشگری تهران، موضوع جای پارک و دسترسی به آن‌ها با خودرو شخصی است. خوشبختانه، حرم شاه عبدالعظیم در این زمینه مشکلی ندارد. در اطراف حرم، طرح ترافیک نداریم و پارکینگ آن در روزهای عادی که مراسم خاصی برگزار نمی‌شود، ظرفیت مناسبی برای پذیرش زائرین فراهم می‌کند. اگر در روزهای شلوغ مانند شب‌های قدر یا دهه اول محرم قصد سفر به شاه عبدالعظیم دارید، توصیه می‌کنیم زودتر به پارکینگ برسید یا از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده نمایید. دسترسی به این حرم با مترو بسیار آسان خواهد بود. در بخش‌های بعدی درباره مسیرهای مختلف دسترسی به حرم بیشتر توضیح خواهیم داد.

بازار عبدالعظیم

یکی از مشترکات بین امامزاده صالح و حرم شاه عبدالعظیم، بازارهای سنتی نزدیک آنها است. چیزی که زائران را به خود جلب می‌کند و بهترین انتخاب برای خرید سوغات بعد از زیارت است. تاریخچه این بازار به دوران صفویه بازمی‌گردد و تخمین زده می‌شود که حدود ۵۰۰ سال پیش ساخته شده است. این بازار در دوران قاجار نیز بازسازی گشته و امروز دارای یک چارسوق با سقفی با طراحی گنبدی‌شکل است که از سمت غرب به کاروان‌سرای دوقلو و از سمت شرق به یک میدان کوچک می‌رسد.

در قدیم، تاجرانی که در جاده ابریشم فعالیت می‌کردند، محصولات خود را در این بازار به فروش می‌رسانیدند. اکنون این بازار انواع مختلفی از کالاها شامل گیاهان دارویی، ادویه‌جات، پوشاک، زیورآلات و غیره را ارائه می‌دهد. کبابی‌ها و رستوران‌های موجود در این بازار نیز با غذاهای متنوع و تاریخچه‌ای درازمدت، انتظار شما را می‌کشند. لذا هر آنچه نیاز دارید، می‌توانید در بازار حرم شاه عبدالعظیم پیدا کنید.

آرامگاه‌های شخصیت‌های معروف در حرم

حرم شاه عبدالعظیم تنها یک مکان مذهبی نیست بلکه همان‌طور که قبل‌تر اشاره شد، همواره توجه مقامات حکومتی را جلب کرده است. ناصرالدین شاه در این مکان به خاک سپرده شده و رضاشاه نیز آرامگاهی در این حرم دارد. سایر پادشاهان نیز اقداماتی برای زیباسازی و مرمت این بنا انجام داده‌اند. بسیاری از مشاهیر، شخصیت‌های سیاسی و اشراف حکومتی در محوطه alrededor حرم و به‌ویژه در قبرستان باغ طوطی دفن شده‌اند.

در ادامه می‌توانید با نام معروف‌ترین افرادی که در این قبرستان به خاک سپرده شده‌اند، آشنا شوید:

• آیت‌الله کاشانی
• آیت‌الله اثنی‌عشری
• امیری فیروزکوهی
• قائم‌مقام فراهانی
• شهید شیخ محمد خیابانی
• اسماعیل آشتیانی
• دکتر بدیع‌الزمان فروزان‌فر
• آیت‌الله حاج شیخ
• جواد فومنی حائری
• آیت الله آشتیانی
• ستار خان
• سید ضیاالدین طباطبایی
• آیت الله احمد آشتیانی
• آیت الله مجتبی تهرانی
• آیت الله محمد قزوینی

زمان‌های بازدید

محدودیت‌های ناشی از ویروس کرونا، ساعات کاری مجموعه را چندین بار مورد تغییر قرار داده است. به همین خاطر، توصیه می‌شود هر بار که قصد دارید به حرم شاه عبدالعظیم حسنی بروید، ابتدا به وب‌سایت رسمی مجموعه سر بزنید. در دوره‌ای از این محدودیت‌ها، حتی برگزاری نماز جماعت در این مکان امکان‌پذیر نبود.

در حالت عادی، بازدید از حرم شاه عبدالعظیم در تمام ساعات شبانه‌روز امکان‌پذیر است. اما در زمان محدودیت‌های کرونا، ساعات کاری از اذان صبح تا ۷ بعد از ظهر بود و در برخی مواقع نیز تا ساعت ۲۳ درهای آن باز بودند. پس از پایان ساعات کاری، صحن‌های حرم به‌تدریج توسط خادمان خالی می‌شود و درب‌ها بسته خواهند شد تا اذان صبح.

راه‌های دسترسی به حرم عبدالعظیم

برای رفتن به حرم، شما می‌توانید از خودروی شخصی، مترو تهران و یا اتوبوس استفاده کنید. ایستگاه شهرری که در خط ۱ مترو تهران قرار دارد، نزدیک‌ترین ایستگاه به حرم شاه عبدالعظیم است. فاصله بین این ایستگاه و حرم با یک پیاده‌روی ۳۰ دقیقه‌ای قابل طی است، اما تاکسی‌های خدماتی و اینترنتی نیز در این منطقه در اختیار مسافران قرار دارند.

راه‌های دسترسی به حرم می‌تواند با توجه به منطقه‌ای که از آنجا حرکت می‌کنید، متفاوت باشد. در زیر چند مسیر برای رسیدن به حرم عبدالعظیم حسنی آورده‌ایم:

• بزرگ‌راه آزادگان جنوب- خیابان شهید رجایی- پل فتح- بلوار شهید دستواره- درب جنوبی حرم.
• بزرگ‌راه نواب‌صفوی جنوب- بزرگ‌راه شهید تندگویان- بزرگ‌راه آزادگان- خیابان شهید رجایی- پل فتح- بلوار شهید دستواره.
• خیابان وحدت اسلامی- خیابان شوش- خیابان شهید رجایی- پل فتح- بلوار شهید دستواره.
• خیابان دماوند- سی‌متری نیروهوایی- بزرگ‌راه بسیج- بزرگ‌راه آزادگان- خیابان فداییان اسلام- کمربندی شهرری- درب شرقی حرم.

با استفاده از لوکیشن روی نقشه، می‌توانید از هر نقطه‌ای مسیر خود به حرم شاه عبدالعظیم را پیدا کنید.

حرم عبدالعظیم؛ جاذبه‌ای برای همه

جالب است بدانید که حتی توریست‌های خارجی نیز از حرم شاه عبدالعظیم بازدید می‌کنند. بسیاری از آن‌ها در زمان برگزاری مراسم‌های مذهبی در این مکان مقدس حضور پیدا می‌کنند تا با آداب و رسوم اسلامی ایران آشنا شوند. آثار تاریخی و معماری کم‌نظیر این منطقه، توجه تمام علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ را به خود جلب می‌کند. این اثر فرهنگی در شهرری، ارزش آن را دارد که برای بازدید از آن زمان بگذارید.

فرهنگ ما ایرانی‌ها به عمق باورهای اسلامی مرتبط است و مردم ایران همواره در زمره افرادی با اعتقادات قوی به دین اسلام باقی مانده‌اند. احتمالاً این یکی از اصلی‌ترین دلایل لذت ما از حضور در فضاهای معنوی نظیر حرم عبدالعظیم حسنی است. بسیاری از مسافرانی که ساکن تهران نیستند، در هر بار سفر به این شهر، بازدید از حرم را فراموش نمی‌کنند. آیا شما هم تاکنون به این حرم دیدنی سر زده‌اید؟ تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید!